سوره ضحیسوره ضحی، نود و سومین سوره قرآن کریم بوده و در مکه نازل شده است. ۱ - نام گذاری«ضحی» به آغاز روز و نورافشانی هنگام برآمدن خورشید گفته می‌شود. ((والضحی))آیه نخست سوره ضحی و نام سوره قرار گرفته است. ۲ - شأن نزولبعضی گفته‌اند: چند روزی به رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم وحی نشد، به طوری که مردم گفتند خدا با او وداع کرده، در پاسخ شان این سوره نازل شد و خدای تعالی به این وسیله آن حضرت را شاد کرد. ۳ - ویژگی‌های سوره۱. یازده آیه، چهل کلمه و ۱۶۵، ۱۷۲ یا ۱۹۲ حرف دارد. ۲. در ترتیب نزول، یازدهمین سوره (دومین، سومین و چهارمین سوره نیز گفته‌اند) و در قرآن کریم نود و سومین سوره است. ۳. پس از سوره فجر و پیش از سوره انشراح پیش از هجرت در مکه نازل شد و آیه مدنی ندارد. ۴. از سور مفصل و از نوع اوساط و بیستمین سوره‌ای است که با سوگند آغاز شد. ۵. گفته‌اند نسخی در آن رخ نداده است. ۴ - محتوای سوره۱. ذکر دو سوگند و بشارت به حمایت از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و بیان مواهب الهی به آن حضرت؛ ۲. شکرگزاری از نعمت‌های الهی؛ ۳. بیان سه دستور اخلاقی و اجتماعی: رافت و مهربانی به یتیمان، کمک به نیازمندان و یادکردن از نعمت‌های خدا. [۴]
جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، ج۱، ص۳۱۵.
[۶]
هاشم زاده هریسی، هاشم، ۱۳۱۷، شناخت سوره‌های قرآن، ص۵۵۱.
[۷]
رامیار، محمود، ۱۳۰۱ - ۱۳۶۳، تاریخ قرآن، ص۵۹۰.
۵ - کاربد فقهیاز آن در باب صلات سخن گفته‌اند. ۵.۱ - فضیلتدر روایات بر زیاد خواندن سوره ضحی با سوره‌های شمس ، لیل و انشراح در شب و روز تأکید شده است. [۹]
کشف الغطاء، ج۳، ص۴۷۵.
در حدیثی از امام صادق علیه‌السلام آمده است:کسی که این چهار سوره را در شب و روز بسیار تلاوت کند، هیچ چیزی که نزد او است، حتی مو ، پوست، گوشت، خون و رگ‌هایش باقی نمی‌ماند مگر آن‌که در روز قیامت به نفع او گواهی می‌دهد و خداوند گواهی آن‌ها را می‌پذیرد و به فرشتگان فرمان می‌دهد که بنده‌ام را به بهشت‌هایم ببرید تا هر جا را که دوست دارد برگزیند. ۵.۲ - اتحاد سوره ضحی و انشراحبنابر قول مشهور، سوره ضحی و انشراح یک سوره به شمار می‌روند. [۱۱]
روض الجنان، ج۲، ص۷۱۴.
بر اتحاد این دو سوره ادعای اجماع نیز شده است؛ [۱۳]
مستند العروة (الصلاة)، ج۳، ص۳۵۳.
لیکن برخی در اتحاد آن دو اشکال کرده و آن را نپذیرفته‌اند. [۱۴]
منتهی المطلب، ج۵، ص۸۳.
[۱۵]
روض الجنان، ج۲، ص۷۱۴ ۷۱۵.
در هر صورت، در نماز بنابر قول به وجوب قرائت سوره کامل، باید هر دو سوره به ترتیبی که در قرآن آمده خوانده شوند و قرائت یکی از آن دو کفایت نمی‌کند. [۱۷]
جامع المقاصد، ج۲، ص۲۶۲ - ۲۶۳.
آیا قرائت بسمله میان دو سوره، آن گونه که در قرآن آمده، واجب است یا قرائت یک بسمله برای هر دو سوره کفایت می‌کند؟ مسئله اختلافی است. ۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگ نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «سوره ضحی». فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، زیر نظر آیت‌الله محمود هاشمی‌شاهرودی، ج۵، ص۱۳۷، برگرفته از مقاله«ضحی». |